روش خواندن برگه های آزمایش

اندازه گیری الکترولیت هایی همچون پتاسیم،سدیم،کلر و گازکربنیک در خون معمولا در در شرایطی همچون دیابت کنترل نشده،COPD،بیماری کلیوی،بیمارانی که گاواژ میشوند ، بعضی اختلالات داخلی ، آسیب ، ورم و اسیدوز/آلکالوز انجام میشود.

 

 

 

 

بدن به تغییر مقدار پتاسیم بسیار حساس است. با بالا یا پایین رفتن پتاسیم، آریتمی قلبی یا آسیب های عصبی اتفاق می افتد.

 

مقادیر نرمال آن در خون5- 3.6 میلی اکی والان در لیتر است.

 

 

 

 

سدیم مهمترین یون در مایع خارج سلولی است و به خاطر خاصیت احتباس دهنده آب ، ارزشمند است. مقادیر نرمال آن در خون 135-145 mEq/L است.

 

این الکترولیت در بدن نقشهای زیادی اعمال میکند. از جمله : فعالیت آنزیمها،کنترل اسمولالیته مایعات داخل عروقی، کنترل تعادل اسید و باز، هدایت ایمپالسهای عصبی ماهیچه ای از طریق پمپ سدیم (همزمان با خارج شدن پتاسیم ، سدیم وارد سلول میشود) و …

 

 

 

 

 

 

تست بررسی سدیمانتاسیون گلبولهای قرمز خون( ESR )یکی از تستهای رایج در آزمایشگاه های تشخیص طبی میباشد که بنا به درخواست پزشک برای بسیاری از بیماران انجام میشود. این تست یک تست ارزان قیمت و البته غیر اختصاصی میباشد که نتایج آن همراه با نتایج سایر تستها ارزشمند و کمک کننده میباشد. ESR تحت شرایطی مانند بیماری های اتو ایمیون به ویژه روماتیسم مفصلی، در عفونتها، التهابات حاد و مزمن و سرطانها افزایش میابد بنابراین با تنها افزایش میزان رسوب گلبولهای قرمز به تشخیص دقیقی نمیتوان دست یافت.سرعت رسوب گبولهای قرمز خون بر حسب میلیمتر بر ساعت میباشد. در این تست خون گرفته شده همراه با ضد انعقاد سیترات سدیم در لوله های بلند و باریکی کشیده شده و به صورت عمودی روی پایه های سدیمان قرار داده میشود. پیپت های ESR پیپت های بلندی هستند که از قسمت سر به انتها از 0 درجه بندی شده اند. خون داخل پیپت ها تا عدد 0 کشیده شده و بعد از طی 1 ساعت میزان رسوب گلبولها از عدد 0 تا جایی که پلاسما شفاف وجود دارد خوانده میشود. 

 

 

 

این تست در موارد مشاهده علائمی مبنی بر التهابات و یا بدخیمی ها و همچنین علائم مربوط به رماتیسم مفصلی مانند درد و ورم مفاصل در خواست میشود. لازم به ذکر است که با توجه به غیر اختصاصی بودن این تست حتما همراه با سایر تستهای ارزشمند و کمک کننده به تشخیص نهایی مانند الکتروفورز پروتئینهای سرم، اندازه گیری فیبرینوژن و … بنا به علائم بیمار درخواست میشود. همچنین بعد از تشخیص بیماری این تست به منظور ارزیابی میزان پاسخ به درمان در فرد بیمار به صورت دوره ای درخواست میشود. کاهش ESR از مقدار قبلی نشانه از بهبودی و افزایش مجدد آن نشانه ای از عود بیماری میباشد.مقدار نرمال ESR در مردان تا 10 و در زنان تا 20 میلیمتر بر ساعت میباشد.

 

 

 

 

CRP

 

CRP یکی از پروتئینهای فاز حاد بوده که مانند ESR یک تست ارزشمند در موارد التهابات محسوب میشود و حتی میتوان گفت که این تست از ESR ارزشمندتر میباشد زیرا به محض بروز هر گونه التهابی در بدن افزایش یافته و به مجرد کاهش التهاب و بهبودی میزان آن کاهش میابد بنابر این علی رغم غیر اختصاصی بودن از حساسیت خوبی برخوردار میباشد. بنابراین همراه با تست ESR تست CRP نیز انجام میشود. سایر تستهای همراه با ESRبنا به علائم بیمار شامل تست RF به منظور بررسی رماتیسم مفصلی, تست ANAو سایر تستهای اتوایمیون به منظور بررسی اختلالات اتوایمیون، اندازه گیری سطح فیبرینوژن ، الکتروفورز پروتئین سرم، CBC و سایر تستها میباشد.

 

 

 

 

 

افزایش ESR نشانه ای از افزایش گلبولینها و یا فیبرینوژن پلاسما بوده و نیاز به بررسی های بیشتری دارد.

 

1- افزایش خفیف در التهابات خفیف و جزئی، حاملگی و آنمی. در آنمی ها به دلیل اینکه میزان گلبولهای قرمز کم میشود دافعه بین این سلولها کمتر از حالت عادی شده و بنابراین میزان رسوب افزایش میابد حال اینکه در پلی سیتمی به دلیل افزایش در تعداد اریتروسیتها دافعه بین سلولی بیشتر شده و این امر باعث کاهش رسوب و کاهش ESR میگردد.

 

2- افزایش شدید این تست میتواند بیانگر افزایش در پروتئین های خون از جمله گلبولینها باشد. افزایش گلبولینها در مواردی مانند عفونتها، مولتیپل میلوما، ماکروگلبولنمی والدنشتروم ( در این مورد حتی در غیاب التهاب افزایش ESR باز هم دیده میشود.) و رماتیسم مفصلی دیده میشود.

 

3-در زنان معمولا میل به افزایش در ESR بیشتر بوده و در دوران قاعدگی و بارداری میزان آن افزایش میابد.

 

4- داروها شامل دکستران، متیل دوپا، تئوفیلین، پنیسیلین پروکاینامید و داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی باعث افزایش ESR میگردند.

 

*کاهش ESR معمولا حالت مهمی نبوده و گاهی در موارد پلی سیتمی، لکوسیتوز و ناهنجاری گلبولهای قرمز مانند سیکل سل دیده میشود. همچنین داروهایی مانند آسپیرین، کورتیزون و کینیون باعث کاهش ESR میگردند.

 

 

 

 

 

CBC حروف اول سه کلمه انگلیسی زیر است. 

 

کامل=C) COMPLETE)، خونBLOOD B)) ، شمارشCOUNT= C)) 

درنتیجه : CBCبه معنای شمارش کامل گویچه های خون است 

 

 

 

 

1- شمارش تعداد گویچه های سفید خون در میلی متر مکعب ازخون  (WBC)- 

 

2.شمارش تعداد گویچه های قرمز خون در میلی متر مکعب ازخون (RBC )

 

3- شمارش تعداد پلاکت های خون در میلی مترمکعب ازخون platelet count-

 

4- شمارش افتراقی گویچه های سفید خو ن( تعیین Diff) -Count white blood cell differential 

 

5 – اندازه گیری مقدارهماتوکریت خون - (HCT) 

 

6- تعیین مقدار مقدارهموگلوبین خون (HGB)

 

7- تعیین اندیکس های (index) گویچه های قرمز خون 

 

 

 

 

 

الف: تعیین میانگین حجم یک گویچه قرمز (A- (MCV

 

ب: تعیین میانگین مقدار هموگلوبین در یک گویچه قرمز و غیره…..(B – (MCH

 

ج : گزارش مرفولوژی گویچه های قرمزخون C -Red Blood Cell morphology report D -Immature cells report

 

 

د: گزارش سلولهای نارس

 

ه: گزارش انگل خونی از جمله انگل مالاریا در صورت مشاهده E – Malaria Parasit report

 

آزمایش CBC به طور کامل توسط کارشناس آزمایشگاه انجام می گردد که نتیجه آن بسیار ارزشمنداست

 

 

 

 

 

تفسير آزمايش كامل ادرار

آزمايش كامل ادرار UA آزمايش ساده ومهم و گاهي وسيله اي كليدي براي تشخيص بيماري هاي كليوي و اورولوژيك مي باشد. اين آزمايش شامل بررسي فيزيكي، شيميايي و ميكروسكوپي مي باشد. گاهي همين آزمايش ساده و راحت اطلاعات بسيار مهم و الزامي براي تشخيص بيماران را فراهم مي آورد. در تمام بيماران اورولوژي و نفرولوژي U/A الزامي است. با اين حال اين آزمايش چنانچه به درستي تفسير نشود ، مي تواند باعث گمراهي پزشك شود.آزمايش كامل ادرار توسط (dipsticks) و ميكروسكوپي انجام مي شود، خصوصيات فيزيكي ادرار نيز ذكر مي گردد.

 

 

 

>> در اين قسمت خلاصه اي از اين موارد ذكر ميگردد

 

الف)خصوصيات فيزيكي

1- رنگ ادرار ـ ادرار طبيعي به رنگ زرد كم رنگ (pale yellow) است كه به علت پيگمان يوروكروم(urochrom) مي باشد. دلايل تغيير رنگ ادرار عبارت اند از: ميزان غلظت ادرار، خوراكي ها ، دارو ها، توليدات متابوليسم بدن، عفونت ادراري.
در صورت تغيير رنگ ادرار بايد، تمام اين موارد بررسي شوند. سندروم كهنه ي قرمز(red diaper syndrome)به علت باكتري سراشيا مارسسنس مي باشد كه باعث نگراني مادران مي گردد.

 

2-توربيديتي (شفافيت) ـ ادرار تازه شفاف است و شايع ترين علت كدري آن فسفاتوري است. در موارد كريستال فسفات اضافي در ادرار قليايي شروع به رسوب مي كنند، معمولا متناوب هستند و پس از مصرف غذا يا مقادير زياد شير رخ مي دهد. بيمار بي علامت بوده و چنانچه ادرار با اسيد استيك (سركه) اسيدي شود، شفاف خواهد شد. از طرف ديگر در آزمايش ميكروسكوپي كريستال هاي فسفات آمورف ديده خواهد شد.علت ديگر كدري ادرار پيوري است كه حضور تعداد زياد WBC در ادرار و بوي تند و زننده باعث افتراق آن از ساير علل خواهد شد.از علل نادر كدري ادرار كايلوري است كه ناشي از ارتباط غير طبيعي سيستم لنفاوي و ادراري ميباشد.

 

3-وزن مخصوص ادرار ـ با(dipsticks) يا با وسيله ي اپتيك خاصي انجام مي گردد. محدوده ي آن از001/1تا035/1 مي باشد. وزن مخصوص ادرار معمولا نشان گر وضعيت هيدريشن بيمار است؛ ولي، مي تواتند، ناشي از عمل كرد غير طبيعي كليه نيز باشد. وزن مخصوص طبيعي بين 008/1 تا 020/1 است، اگر، زير 008/1 باشد، رقيق است و اگر بالاي 020/1 باشد غليظ مي باشد. اگر در چند آزمايش متوالي 010/1 باشد، تشخيص CRF يا ARF مطرح است.

 

· علل كاهش وزن مخصوص ادرار

i. مصرف مايعات زياد

ii. مصرف دارو هاي مدر

iii. ديابت بي مزه

iv. كاهش توانائي كليه درتغليظ ادرار

 

 

 

· علل افزايش وزن مخصوص ادرار

i) كاهش مصرف مايعات

ii) ديابت شيرين

iii) دهيدريشن به علت تب ، تعريق،استفراغ،اسهال

iv) ترشح نابجايADH

v) تزريق مواد كنتراست ( پس از IVP ميتواند تا 035/1 برسد)

 

علت اسمولاريته ادرار، مواد محلول آن است و از 50 تا 1200 ميلي اسمول در ليتر متغير است. اسمولاريته نيز، تحت تاثير هيدريشن و عوامل موثر بر وزن مخصوص ادرار قرار مي گيرد. نسبت به وزن مخصوص اسمولاريته ادرار نمايش گر بهتري از كار كليه مي باشد، ولي، توسطdipsticks قابل انجام نيست.

4- pH ادرار ـ توسط dipsticks چك مي شود. PH ادرار از 5/4 تا 8 متغير است. متوسط آن در حالت طبيعي 5/5تا5/6 است. اگر زير 5/5 باشد، اسيدي و اگر بالاي 5/6 باشد، قليايي در نظر گرفته مي شود. در كل pH ادرار نشان گر pH سرم است، مگر، در موارد خاصي مثل RTA وبيماري هاي خاص كليه كه قدرت اسيدي كردن ادرار مختل است.عدم توانايي كليه در اسيدي كردن ادرار به ميزان زير 5/5 پس از لود اسيد برايRTA تشخيصي است.درUTI چنانچه ادرار قليايي باشد، احتمالا، عامل آن باكتري هاي اوره آز مثبت مثل پروتئوس مي باشد. اين باكتري ها با اين آنزيم اوره ادرار را به آمونياك تبديل مي كنند.در تشكيل سنگ هاي ادراري pH موثر است. سنگ هاي سيستيني و اسيد اوريكي در ادرار اسيدي ايجاد شده و قليايي كردن ادرار به درمان و پيشگيري آن ها كمك مي كند.

 

 

 

ب) آزمايش شيميايي ادرار

Dipsticks يك روش آسان، سريع و ارزان مي باشد. موادي كه با اين روش چك مي شود شامل خون، پروتئين، گلوكز، كتون، يوروبيلينوژن، بيليروبين، و گلبول سفيد هستند.با اين حال چون اين آزمايش بر پايه كلرومتري (رنگ) مي باشد، هر رنگ اضافي ادرار مثل فنازوپيريدين در اين آزمايش اختلال ايجاد مي نمايد.مصرف ويتامين ث زياد منجر به تداخل در واكنش اكسيداسيون شده و منفي كاذب را در گلوكز و بيليروبين باعث مي گردد.ادرار بيش از حد قليايي منجر به مثبت كاذب پروتئين و از طرفي پايين خوانده شدن وزن مخصوص ادرار مي گردد. اگر Dipsticksتاريخ گذشته باشد يا براي مدت طولاني در معرض هوا قرار گرفته باشد، خراب شده و نتيجه آزمايش قابل قضاوت نخواهد بود.

 

1) هماچوري ـ حضور RBC بيش از 3 عدد در ادرار سانتريفوژ شده را هماچوري مي نامند كه Dipsticks حساسيت بيش از 90% براي شناسايي آن دارد. ولي، اختصاصيت آن به علت مثبت كاذب بالا پايين است. حضور گلبول قرمز، هموگلوبين و ميوگلوبين آنرا مثبت مي كند. براي افتراق آن ها از هم ابتدا آزمايش ميكروسكوپي انجام مي شود، اگر، گلبول قرمز ديده شد، تشخيص هماچوري است؛ اگر، ديده نشد، بايد خون بيمار سانتريفوژ شود. اگر سرم بيمار قرمز يا صورتي بود، هموگلوبينوري و اگر شفاف بود ميوگلوبينوري مطرح است. علل هماچوري مثبت كاذب شامل آلودگي ادرار با خون قاعدگي و دهيدريشن و ورزش مي باشد.
هماچوري مي تواند، نفرولوژيك يا اورولوژيك باشد. در موارد نفرولوژيك RBC ديس مورفيك و چروكيده و اكثرا همراه پروتئينوري واضح و گاهي كست RBC و ghost cells (RBC كه حين عبور از لوله هاي جمع كننده كليه هموگلوبين خود را از دست داده اند) است. در هماچوري اورولوژيك حداكثر پروتئينوري 2+يا 3+ (100-300 ميليگرم در ميلي ليتر) است و گلبول هاي قرمز گرد و با هموگلوبين يكنواخت هستند.

 

2) پروتئينوري ـ روزانه يك فرد بالغ بين 80تا 150ميلي گرم پروتئين از ادرار دفع مي كند. پروتئينوري مي تواند ناشي از بيماري هاي رنوواسكولار، گلومرولار، توبولواينتراستيشيل و يا سرريزي(overflow) پروتئين غير طبيعي سرم باشد. پروتئين ادرار تحت تاثير هيدريشن مي باشد. ولي، هيچ گاه در اين حالت بيش از 20 ميلي گرم در دسي ليتر نخواهد شد. ولي، برعكس در پروتئينوري پاتولوژيك اگر مصرف مايعات خيلي زياد باشد، مي تواند، به زير 20 ميلي گرم در دسي ليتر هم برسد . آستانه ي تشخيص آن در ادرار با dipsticks 30-20 ميلي گرم در دسي ليتراست، ميزان كمتر از150 ميلي گرم در دسي ليتر پروتئين نرمال در نظر گرفته مي شود.پروتئين ادرار شامل تام هاسفال (40%)، گلوبولين هاي سرم (30%) و آلبومين (30%) است.
علل منفي كاذب د ر dipsticks شامل ادرار شديدا قليائي، ادرار رقيق، حضور پروتئيني غير از آلبومين است.

 

3) كتون و گلوكز: به علت باز جذب گلوكز در لوله هاي پروگزيمال نفرون نبايد، در افراد نرمال گلوكز ادرار مثبت باشد. حد نهايي باز جذب در ادرار در بالغين 180 ميلي گرم در دسي ليتر و در كودكان و نوزادان 120 ميلي ليتر در دسي ليتر است. ساير قندها در dipsticks قابل شناسايي نيستند.

4) بيليروبين و اروبيلينوژن: بيليروبين غير كونژوگه در ادرار ديده نمي شود و فقط در صورت افزايش نوع كونژوگه ي آن در سرم، در ادرار ظاهر مي گردد. ولي، اروبيلينوژن به مقادير بسيار كمي در ادرار يافت مي گردد. در گردش هپاتوبيلياري بيليروبين كونژوگه در روده ي كوچك پس از تاثير باكتري هاي روده روي آن بازجذب شده كه مقادير كم آن از طريق ادرار به نام اوروبيلينوژن دفع مي گردد. 50% اروبيلينوژن از ادرار و نيم ديگر از مدفوع دفع مي گردد.
مصرف آنتي بيوتيك هاي وسيع الطيف و انسداد مجاري صفراوي منجر به كاهش اروبيلينوژن خواهد شد و هموليز و بيماري كبدي برعكس باعث افزايش آن مي گردد.
منفي كاذب بيليروبين ادرار در مصرف اسيد اسكوربيك زياد و مثبت كاذب آن در مصرف فنازوپيريدين ديده مي شود.

 

5) لكوسيت استراز و نيتريت: فعاليت لكوسيت استراز نشانگر حضور WBC در ادرار است و وجود نيتريت نشان گر باكتريوري است. لكوسيت استراز آنزيم توليد شده از نوتروفيل ها مي باشد. نيترات هاي ادرار توسط باكتري هاي گرم منفي تبديل به نيتريت مي شود. مهم ترين عامل مثبت كاذب اين دو آزمايش آلودگي است. براي كشف UTI هردوي اين آزمايش ها بايد انجام شود و امكان تشخيص UTI را به 95% مي رسانند، ولي نياز به كشت ادراري را مرتفع نمي كنند. چنانچه نيتريت مثبت باشد، ولي لكوسيت استراز منفي، بايد، علل پيوري استريل (تومور، سنگ، TB) و UTI با باكتري هاي غير از گرم منفي مد نظر قرار گيرند.

 

ج) بررسي سديمان ادراري: 10 ميلي ليتر از ادرار ميد استريم براي مدت 5 دقيقه با سرعت 2000تا 3000 دور بر دقيقه سانتريفوژ شده، سپس، ادرار روي آن دور ريخته وته نشين آن با مقدار كم ادرار باقي مانده در ته لوله حل شده و يك قطره از آن روي لام ريخته و با بزرگنمايي X100 وX400 زير ميكروسكوپ بررسي مي گردد. گاهي براي راحت تر ديدن گلبول ها و باكتري ها با متيلن بلو رنگ آميزي مي گردد.
بايد، تمام لام با بزرگ نمايي كم ديده شود و توجه روي حضور كست ها، اريتروسيت، گلبول سفيد، كريستال سيستين، ماكروفاژ، oval fat ، پارازيت ها ( تريكوموناس واژيناليس، تخم شيستوزوميا هماتوبيوم) است.
با قدرت بزرگنمايي زياد، بيش تر، توجه روي شكل اريتروسيت ها (ديس مورفيك) باكتري و قارچ است.

 

 

كستهاي ادراري

كست ادراري يك انعقاد پروتئيني در توبول هاي كليوي است كه محتويات توبول ها درآن گير مي كنند و بر همين اساس تقسيم مي گردد.Tamm-horsfall پروتئيني است كه توليد كست مي نمايد كه دراصل ماتريكس سلول هاي توبولي مي باشد.

كست هيالن: كستي فاقد هر گونه المان در داخل آن مي باشد و تماما از پروتئين تام هاسفال تشكيل شده است و پس از ورزش، در معرض گرما قرار گرفتن فرد، پيلونفريت يا بيماري هاي مزمن كليوي ديده مي شود.

كست RBC : حاوي RBC مي باشد و تشخيص هماچوري گلومرولي را مسجل مي كند و اكثرا ثانويه به گلومرولونفريت است.

كست WBC: در گلومرولونفريت ها، پيلونفريت حاد و نفريت اينتراستيشيل حاد ديده مي شود.

كست هاي گرانولر و واكسي(waxy): ناشي از دژنرسانس المان هاي سلولي ايجاد مي شود و بر بيماري توبولي دلالت دارد.

كست fatty: در سندرم نفروتيك، ليپيدوري و هايپوتيروئيديسم ديده مي شود.

 

 

 

كريستال ها

ديدن كريستال در بيماران با سنگ ادراري مهم است و مي تواند نشان گر نوع سنگ ادراري فرد باشد، به شرطي كه، هم زمان بيمار كوليك كليوي داشته باشد. ديدن كريستال سيستين، استراويت و اسيد اوريك هميشه پاتولوژيك هستند. كريستال اسيد اوريك، سيستين و كلسيم اگزالات در ادرار اسيدي و كريستال فسفات كلسيم و تريپل فسفات ( استراويت) در ادرار قليايي ديده مي شوند. در اثر باقي ماندن ادرار در محيط اتاق كريستال هاي اگزالات كلسيم در آن ايجاد مي شود كه اهميت كلينيكي ندارد. كريستال ها را مي توان از روي شكل شان شناسايي كرد. كريستال اگزالات به شكل دو هرم مربع القاعده كه از قاعده به هم چسبيده اند و كريستال استراويت مثل درب تابوت وكريستال سيستين به شكل حلقه 6 ضلعي بنزن و اسيد اوريك به شكل كريستال هاي پهن با اشكال گوناگون مي باشد.

 

 

باكتري

ادرار طبيعي فاقد باكتري است و ديدن باكتري در ادرار آلوده نشده نشان گر عفونت ادراري است. چون هر حجم hpf برابر1/20000تا1/50000 ميلي ليتر است ديدن هر باكتري در hpf برابر 20000تا 50000 باكتري در هر ميلي ليتر است و ديدن 5 باكتري برابر 100000 كلوني در كشت ادرار است. باكتري هاي گرم منفي به صورت باسيل هاي گرم منفي، استرپتوكوك به صورت رشته اي از كوكسي گرم مثبت و استافيلوكوك به صورت دسته هايي از كوكسي گرم مثبت ديده مي شود.

 

 

قارچ
شايع ترين قارچ سيستم ادراري كانديدياآلبيكنس است كه حالت جوانه زدن (budding) hyphae دارند. بيشتر در ديابت شيرين ديده مي شوند و در خانم ها با عفونت واژينال مونوليايي نيز به صورت آلودگي ادرار موجود است.

 

 

 

پارازيت ها

تريكوموناس واژيناليس يك عامل شايع واژينيت در خانم ها است كه گاهي در يورتراي مردان نيز ديده مي شود، اين پارازيت به شكل سلول بزرگ با فلاژلي با حركات تند ديده مي شود.

 

 

 

تفسیر آزمایش خون

 

توضیحات: VLDL :

مخفف و مختصر شده VERY LOW DENSITY LIPOPROTEIN است كه از دسته خانواده ليپوپروتين ها محسوب ميشود (شيلوميكرون –HDL- LDL) . شيلوميكرون چربي هاي غذايي را در خون حمل و نقل ميكند درحالي كه VLDL چربي هاي داخلي مخصوصا كلسترول را .

 

CHYLOMICRONES :

شيلوميكرون ذراتي است حاوي پروتئين و چربي كه در واقع چربي هاي غذايي را از روده به كبد و عضلات و قلب منتقل ميكند و عمدتا حاوي تريگليسريد ميباشند

 

BILIRUBIN :

ماده اي است كه از كاتابوليسم هم HEME زنجيره گلوبين به وجود ميايد . چنانچه اين ماده در خون زياد شود يرقان يا زردي به وجود ميايد. يرقان ميتواند به چند علت به وجود آيد يا ناشي از هموليز شديد گلبولهاي سرخ باشد – يا ناشي از نقص هاي انزيمهاي كبدي باشد – و يا ناشي از انسداد باشد.

 

HBA1C :

در گلبولهاي سرخ انواع مختلفي از هموگلوبين ها وجود دارد كه بيشترين غلظت را در افراد بالغ هموگلوبين نوع A تشكيل ميدهد اما مقدار كمي از اين نوع توسط كربوهيدراتها گليكوزيله ميشود كه به آن HBA1C ميگويند اين نوع از هموگلوبين در افراد ديابتيك غلظت بيشتري دارد و در واقع نشان دهنده ميزان قند خون اين افراد طي دو سه ماه گذشته ميباشد.

 

RETIC:

مخفف و مختصر شده reticolocyte است كه از دسته سلول هاي سرخ خون بحساب ميايد . بدليل نابالغ بودن در رنگ اميزي حياتي شبكه هايي از رشته هاي ريبوزومي در آن مشاهده ميشود . اين سلول ها از نظر اندازه بزرگ هستند. حضور اين سلولها درخون رابطه مستقيم با فعاليت خونسازي مغز استخوان دارد. تعيين درصد اين سلو لها درخون جهت براورد ميزان خونسازي موثر است.

PBS: مخفف و مختصر شده براي peripheral blood smear مي باشد كه منظور از آن مشاهده اسمير خون محيطي است . و گزارش اشكال غير طبيعي و اندازه هاي غير طبيعي از گلبولهاي سرخ خون محيطي است.

Diff: مخفف و مختصر شده differential است كه منظور از آن تعيين درصد گلبولهاي سفيد خون بصورت چشمي است .در اين ازمايش تعداد 100 تا 200 عدد گلبول سفيد بطور چشمي شمارش ميشود و در صد عدد انواع مختلف سلول هاي سفيد خون گزارش ميگردد.عمدتا در عفونتهاي ميكروبي نوتروفيل ها درصد بالايي پيدا ميكنند و در عفونتهاي ويروسي عمدتا درصد لنفوسيتها افزايش پيدا ميكند.

G6PD: مخفف و مختصر شده براي glucose 6 phosphate dehydrogenase است كه يك نوع انزيم درونسلولي است كه در گلبولهاي سرخ هم يافت ميشود اين انزيم در گلبولهاي سرخ يك انزيم كليدي جهت حفظ غشاي گلبولهاي سرخ محسوب ميشود چنانچه اين انزيم كمبود و يا ناياب باشد هموليز گلبولهاي سرخ خود بخود رخ ميدهد و فرد دچار انمي ناشي از هموليز خواهد شد.

BUN: مخفف و مختصر شده BLOOD UREA NITROGEN است سنجش اين پارامتر سرمي براي ارزيابي عملكرد كليه بسيار مفيد است . اوره يك محصول فرعي است كه از متابوليسم پروتئين ها در كبد توليد مي شود و در واقع ضايعات ناشي از مصرف پروتئين ها بصورت اوره از كليه ها دفع ميگردد بنابراين شاخص خوبي جهت بررسي عملكرد كليه ميباشد.

Cr: مخفف و مختصر شده CREATININE است اين جسم آلي در بدن از ماده اي به نام كراتين فسفات حاصل ميشود كه در عضلات توليد ميگردد . مقدار اين جسم در بدن افراد مختلف بستگي متناسب با توده عضلاني فرد دارد مثلا در نوزادان كمتر و در مردان بالغ با توده عضلاني زياد بيشتر. از اين تست به كمك تست BUN جهت عملكرد كليه استفاده ميشود.

AST : مخفف و مختصر شده ASPARTATAE TRANSAMINASE است . كه يك آنزيم بوده و در بدن در بافتهاي مختلف وجود دارد به عنوان مثال اين انزيم در كيد – قلب – گلبولهاي سرخ و .. وجود دارد. بالا بودن اين انزيم در مقادير غير طبيعي نشانگر حضور بيماري در فرد است مانند هموليز درون عروقي – آسيبهاي كبدي ناشي از هپاتيت و يا كبد چرب – آسيبهاي قلبي.

ALT: مخفف و مختصر شده ALANINE TRANSAMINASE است همانند AST يك انزيم محسوب ميشود كه در همان بافتهايي كه AST وجود داد اين انزيم نيز حضور دارد و مقادير بالا ي اين انزيم مرتبط است با همان بيماري هاي كه در مورد AST بيان شد.

PRO : مخفف و مختصر شده PROTEIN است . اين تست جهت اندازه گيري كل پروتئين هاي سرمي بكارگرفته ميشود . از آنجايي كه در سرم تعداد متنوعي پروتئين وجود دارد و هر كدام مرتبط با بيمارهاي خاصي است لذا جهت تعيين نوع پروتئين مذكور ميبايست تست ديگري به نام پروتئين الكتروفورز انجام گردد تا مشخص گردد كه افزايش يا كاهش مربوط به كدام نوع پروتئين سرمي است.

MCH : مخفف و مختصر شده MEAN CORPOSCULAR OF HEMOGLOBIN است و بيانگر ميزان متوسط هموگلوبين در هر سلول است.براساس واحد پيكوگرم بيان ميشود.

MCHC : مخفف و مختصرشده براي MEAN CORPOSCULAR HEMOGLOBIN CONCENTRATION است و بيانگر ميزان غلظت متوسط هموگلوبين در سلول قرمز است. اين اندكس گلبول سرخ با ميزان رنگدانه هموگلوبين مرتبط است و به اصطلاح گلبول سرخ را هايپركروم و يا هيپوكروم مي گويند.

RDW: مخفف و مختصر شده براي RED BLOOD CELL DITRIBUTION WIDTH است . اندازه اين عبارت نشاندهنده ميزان يكنواختي و يا عدم يكنواختي اندازه گلبولهاي سرخ خون است. كه هر چه اين عدد كمتر باشد به معني آنست كه گلبولهاي سرخ خون يكدست تر است از نظر اندازه و برعكس اگر اين عدد بزرگتر باشد نشانه عدم يك دست بودن گلبولهاي سرخ خون است و مرتبط با بعضي بيماري ها ست. براي شك به آنيزوسايتوزيس و پويكيلوسايتوزيس مي توانيد به سراغ اين اندكس گلبول سرخ برويد.

Lym : مخفف و مختصر شده براي كلمه LYMPHOCYTE است كه از نظر تعداد از گلبولهاي سفيد مهم خون ميباشد و كاهش يا افزايش در ميزان اين سلول خوني هم مرتبط با بيماري هاي غالبا ويروسي است اگرچه با بيماري هاي ديگري نيز مرتبط است.

NEU: مخفف و مختصر شده براي كلمه NEUTROPHIL است كه از ديگر گلبولهاي سفيد مهم خون است و افزايش و كاهش در تعداد آن مرتبط با بيماري هاي غالبا عفوني و باكتريايي مي باشد اگرچه با بيماريهاي ديگري نيز ارتباط دارد.

CBC : مخفف CELL BLOOD COUNT است و اشاره به شمارش و اندازه گيري تمام مقادير قابل اندازه گيري و قابل محاسبه خون دارد . كه شاملWBC – RBC – HCT-HGB-PLT-MCH-MCV-MCHC-MPV-RDW-……. دارد.

WBC: مخفف WHITE BLOOD CELL است و اشاره به تعداد و شمارش سلولهاي سفيد خون دارد كه شامل نوتروفيل – منوسيت – لنفوسيت – بازوفيل – ائوزينوفيل مي شود.

RBC: مخفف RED BLOOD CELL است و منظور از آن تعداد گلبولهاي قرمز خون مي باشد.

HGB: مخفف HEMOGLOBIN است و منظور از آن ميزان رنگدانه خون انسان است كه مقدار آن در خون نشاندهنده كم خوني يا پرخوني و يا طبيعي بودن خون فرد است .

PLT: مخفف PLATELET بوده و به تعداد سلول هايي به نام پلاكت در خون اشاره دارد. اين سلول هاي در انعقاد خون نقش دارند. و تعداد آنها مرتبط با بيماريهاي انعقادي خون مي باشد.

HCT : مخفف HEMATOCRIT مي باشد و بيانگر نسبت حجم سلولي خون و بخش مايع خون مي باشد.

MCV : مخفف MEAN CORPOSCULAR VOLUME است و به ميانگين حجم گلبولهاي سرخ خون اشاره دارد.

 

 

 

برگه آزمايش كامل ادرار شامل اطلاعاتي است كه هر كدام را به اختصار توضيح مي دهيم :

Colour : دامنه تغييرات رنگ ادرار گسترده بوده و عمدتا وابسته به غلظتش ميباشد .رنگ ادرار از زرد كمرنگ ( Light yellow ) تا كهربايي تيره ( Dark yellow ) متغير است. بسياري از داروها و مواد غذايي ميتوانند رنگ ادرار را تغييردهند.اما برخي رنگهامثل قرمز(در هماچوري يا پورفيرينوري ) ، سياه ( مثلا در آلكاپتونوري )،نارنجي ( بيليروبينوري ) ، سفيد ( چرك فراوان ) و يا آبي تا سبز ( عفونت سودومونايي ) ممكن است مهم باشند و با پيگيري دليل آنها ميتوان به تشخيصهاي مهمي دست يافت .
Appearance ( ظاهر ادرار ) : ادرار نرمال معمولا شفاف است اما ممكن است به واسطه رسوب فسفاتها يا اوراتها، كدر((Turbid يا نيمه كدر( semiturbid ) گردد. حضور گلبولهاي سفيد يا قرمز، اپي تليالها و باكتريها نيز در ميزان خاصي ميتوانند ادرار را كدر يا نيمه كدر كنند . موكوس نيز ميتواند نماي مه آلود ( cloudy) به ادرار بدهد.

وزن مخصوص ( specific gravity ) : شاخص غلظت مواد محلول در ادرار است كه براي سنجش قدرت تغليظ و رقيق كردن كليه ها به منظور حفظ و بقاي هموستاز به كارميرود. حدود طبيعي آن براي ادرار راندوم 003/1تا 035/1و براي ادرار 24ساعته 015/1 تا 025/1است و چون يك نسبت است واحد هم ندارد.SG ادرار درطول شبانه روز متغير است ( به دليل متغير بودن نوع غذا و ميزان مصرف مايعات در طول روز ) ، لذا SG ادرار راندوم خيلي مفيد نيست و بررسي SG ادرار 24 ساعته پيشنهاد مي شود.در هيدراتاسيون شديد و ديابت بيمزه SG كاهش و در ديابت قندي ، دهيدراتاسيون و اكلامپسي SG افزايش مي يابد.

PH: بين 8-6/4 متغير بوده و معمولا حدود 6 و كمي اسيدي است. براي پزشك اين مهم است كه PH ادرار را با اطلاعات ديگر ارتباط دهد .مثلا در اسيدوز توبولار كليوي بر خلاف اسيدوز سيستميك PHادرار بيش از 6 خواهد ماند چون توبولهاي كليه قادر به ترشح كافي يون H+ نيستند .

Protein : حضور مقادير زياد پروتئين در ادرار ميتواند يك علامت مهم بيماريهاي كليوي باشد.اما در شرايط فيزيولوژيك وبدون بيماري مثل ورزش و تب هم دفع پروتئين در ادرار افزايش مي يابد. دو مكانيسم اصلي كه سبب پروتئينوري مي شوند :a) صدمه گلومرولي و b) اختلال در عمل بازجذب توبولها ميباشند.پروتئينوري شديد،متوسط و خفيف همگي در ارزيابي بيماري كليوي از اهميت ويژه اي برخوردارند (مثلا درگلومرولونفريت،شديد در پره اكلامپسي،متوسط و در پيلونفريت نوع خفيف قابل مشاهده است ).
Glucose : گلوكوزوري بطور معمول وقتي ديده ميشود كه ميزان گلوكز خون از حد آستانه كليوي بيشتر باشد (>180mg/dl) .هرچند گاهي بطور طبيعي آستانه كليوي برخي افراد پايين تر از اين هم ميباشد.ديابت شيرين، تزريق سرمهاي قندي ومصرف يكباره و زياد كربوهيدراتها ( گلوكوزوري گذرا) از دلايل گلوكوزوري هستند.

KetonAceton : اجسام كتوني درطي كاتابوليسم اسيدهاي چرب ايجاد ميشوند.كتونوري به دنبال كتوزيس(افزايش كتونها در خون) حادث ميشود.وقتي شخص دچار كمبود مصرف قندها وكربوهيدراتها (مثل روزه داري طولاني) يا دفع كربوهيدراتها از بدن وي افزايش مي يابد(مثلا در اسهال و استفراغهاي شديد) يا سلولها قادر به دريافت و مصرف كربوهيدرات نيستند(مثلا ديابت)، كتونها بدليل مصرف چربيها و سوخت ناقص آنها، در خون و ادرار افزايش مي يابند.
Blood : هماچوري، وجود خون درادرار است. گلبولهاي قرمز مي توانند در شرايط فيزيولوژيك (مثل ورزش سنگين، تب و عادت ماهانه) و يا پاتولوژيك(مثل التهاب حاد مثانه، تروما، زخمها، عفونتها، سرطانهاي كليه يا مثانه، ضربه به كليه ، انفاركتوس و گلومرولونفريت) در ادرار ظاهر شوند.

Hemoglubin : هموگلوبينوري، حضور هموگلوبين درادرار بدون حضور RBC ميباشد.اگر به هر دليلي هموليز داخل عروقي در بيمار رخ دهد ( مثل آنمي هموليتيك دارويي، انگل مالاريا، ترانسفوزيون خونناسازگار، سوختگيهاي شديد، ورزشهاي شديد مثل قدم روهاي نظاميان روي سنگفرشها، مارگزيدگي و…) هموگلوبين ِخارج شده از RBCها از كليه ها عبور كرده، وارد ادرار مي شود.البته اگر درهماچوري، ادرار قليايي باشد يا SG آن پايين باشد(زير 1.007) RBC ها ممكن است در ادرار ليز شده و هموگلوبين آنها در ادرار آزاد ميشود.

Bilirubin & Urobilinogen: بيلي روبين كونژوگه(مستقيم) به دليل محلول بودن در آب ميتواند از سد كليه ها عبور كرده وارد ادرار شود( نوع غيركونژوگه در آب نامحلول است) لذادربيماريهايي كه ميزان بيليروبين كونژوگه افزايش مي يابد (مثل انسداد مجاري صفراوي) بيلي روبين در ادرارافزايش مي يابد(دقت كنيد كه درنوزادان با بيليروبين بالا، بيليروبينوري نداريم).در روده، بيليروبين به تركيبي به نام اوروبيلينوژن تبديل ميشود كه از طريق مدفوع دفع ميگردد. 10تا 15درصد اوروبيلينوژن ِمدفوع ، به خون بازجذب شده و از طريق ادرار دفع ميگردد.اگر به هر دليلي انسدادي در مسير بيلي روبين از كبد به صفرا يا از صفرا به روده رخ دهد (مثل سرطان يا سنگها) بيليروبين وارد مدفوع نشده،اوروبيلينوژني هم توليد نميشود؛ لذا اوروبيلينوژن ِ ادرار منفي ميشود.اما اگر ساخت بيليروبين افزايش يابد و به مدفوع راه يابد(مثل يرقان هموليتيك يا هپاتيت)اوروبيلينوژن ادرار نيز افزايش خواهد يافت.

Nitrit: اگر در ادرار، باكتري به ميزان متوسط و بيشتر حضور داشته باشد و آن باكتري از احياكنندگان نيترات به نيتريت باشد ،نيتريت ادرار مثبت خواهد شد.

WBC: گلبولهاي سفيد مي توانند از هر جايي (بين گلومرول تا ميزراه) به ادرار راه يابند . حداكثرميزان نرمال لوكوسيتها در ادرار 2 عدد در هر فيلد ميكروسكوپي ميتواند باشد.افزايش لوكوسيتهاي ادرار وابسته به يك پروسه التهابي در مجاري ادرار(مثل عفونتها، نفريتها، آزردگيهاي مثانه، ميزناي و يا پيشابراه) و يا مجاورت آن(مثل آپانديسيت يا پانكراتيت) ميباشد.وجود سيلندرهاي (cast) گلبول سفيد ميتوانند شاهدي بر كليوي بودن منشأ WBCهاي ادرار باشند.در يك ادرار قليايي و هيپوتونيك ميزان WBCادرار درعرض يك ساعت، 50درصد كاهش مي يابد(اهميت ارسال به موقع و انجام به موقع آزمايش U/A).تجمع لوكوسيتي(WBC clamp) قوياً مطرح كننده عفونتهاي حاد و يا التهاب مثانه يا ميزراه است.

RBC: گلبولهاي قرمز مي توانند از هر جايي (بين گلومرول تا ميزراه) به ادرار راه يابند.بطور نرمال گلبول قرمز در ادرار يافت نميشودهرچند وجود 1تا2 گلبول سرخ در هر فيلد ميكروسكوپي معمولا غيرطبيعي نيست.در سنگهاي ادراري ، عفونتهاي شديد، سرطانها و نيز عادت ماهيانه، RBCها در ادرار ظاهر ميشوند.

Epithelial cells***: انواع مختلف سلولهاي اپيتليال(سلولهاي توبولار كليوي، ترانزيشنال و اسكواموس)در ادرار قابل مشاهده اند.افتراق بين اين سلولها بسيار مشكل است اما مهمترين ِ آنها سلولهاي توبولار كليوي هستند كه ازدياد آنها در ادرار مي تواند آسيب به كليه و لگنچه را مطرح سازد . كلاً حضور تعداد اندكي سلول اپي تليال (بخصوص پوششي و ترانزيشنال) درحد 4-3 عدد در هر فيلد ميكروسكوپي نرمال است و افزايش قابل توجه آنها ميتواند نشان از التهاب ناحيه اي از دستگاه ادراري باشد.

Mucus: رشته هاي موكوس كه به شكل رشته هايي دراز و موجدارو يا توده اي در ادرار قابل مشاهده اند،به ميزان كم در ادرار طبيعي بوده ولي مقادير زياد آن در التهابات و دستكاريهاي دستگاه ادراري ديده ميشوند.

Bacteria: بطور طبيعي ادرار ِ كليه ها و مثانه عاري از باكتري بوده ولي امكان دارد آلودگي با باكتريهاي موجود در پيشابراه يا واژن يا ساير منابع خارجي اتفاق بيافتد. حضور مقدار بالاي باكتري در ادرار بخصوص در حضور تعداد قابل توجه WBCدر ادرار مؤيد حضور يك عفونت ادراري است.

Cast (سيلندرها): سيلندرها در مجاري لوله هاي كليوي شكل ميگيرند و بدليل اينكه در مجراها بشكل قالب لوله ها در مي آيند به اين نام (سيلندر= استوانه) خوانده ميشوند . مجاري كليوي، موكوپروتئيني به نام تام هورسفال ترشح ميكنند كه ماده بنيادي سيلندرهاست.درصورت توقف ادرار (كاهش چشمگير در جريان ادرار) يا غلظت بالاي مواد حل شده و وجود محتويات پروتئيني در ادرار،كَستها ميتوانند در لوله هاي ديستال و مجاري جمع كننده ادرار شكل بگيرند.سيلندرها هميشه منشأ كليوي دارند و معرفهاي بسيار مهم بيماريهاي كليوي هستند و بر اساس ظاهر و محتويات سلولي كه در درونشان قرار ميگيرند طبقه بندي ميشوند(مثلا Leukocyte cast و يا Granular cast وياCrystalin cast و … ). به سيلندري كه هيچ محتويات سلولي يا غيرسلولي ندارد Hyalin(شفاف) گويند كه ميتواند در ادرارهاي نرمال به ميزان بسيار كمي ديده شود.در انواع نفريتها وآسيبهاي كليوي و نيز در پره -اكلامپسي Castها در ادرار ظاهر ميشوند و معمولا پروتئين چنين ادرارهايي مثبت است.

Crystal: كريستالهاي ادرار معمولا در ادرار تازه ديده نمي شوند ولي پس از مدتي ماندن در آزمايشگاه قابل مشاهده ميشوند.بدين معناكه اگر ادرار با يك تركيب خاص قابل كريستاليزاسيون اشباع شده باشد يا خواص حلاليتي آنها تغيير نمايد تشكيل ميشوند.در برخي موارد اين كريستالها در كليه يا مجاري ادراري شكل ميگيرند( منجر به تشكيل سنگها). معمولا اغلب كريستالهاي ادراري قابل اهميت نيستند ( مثل كلسيم اگزالات، انواع اورات و فسفات ،اسيد اوريك و… كه الزاماً دليل بر يك بيماري خاص نبوده ولي مي توانند در برخي بيماريها افزايش يابند.اما كريستالهايي چون تيروزين ،لوسين ،سيستئين و سولفاناميدها مهم و شاخص مهمي در بيماريهاي كبدي، سيستينوز و ايجاد صدمات كليوي مي باشند.

 

FBS قند خون ناشتا

PKU اسید فنیل پیروویک در ادرار

Urine بطور کلی آزمایشات مربوط به ادرار هستند که البته بنا به درخواست همراه یک مورد دیگر ممکنه آمده باشد مثلا Urine Homocystine

2hpp مقدار گلوکز دوساعت بعد از صبحانه

Urea اوره خون و یا ادرار

BUN Blood urea nitrogen نیتروژن اوره ( آنزیم کلیوی )

U.A اوریک اسید خون یا ادرار

T.G تری گلیسرید

HDL لیپوپرتئین با دانسیته بالا

LDL لیپو پرتیئن با دانسیته پایین . کلسترول بد

NA اندازه گیری سدیم خون یا ادرار

K اندازه گیری پتاسیم

Ca اندازه گیری کلسیم ( fe و li و بقیه عناصر هم به همین ترتیب هستند )

RBC گلبولهای قرمز

WBC گلبولهای سفید خون

TIBC اندازگیری ظرفیت اتصال آهن

SGOT آنزیم کبدی – اسپارتات آمینوترانسفراز-سرم گلوتامیک اگزالواستیک ترانس آمیناز

SGPT آنزیم کبدی – آلانین آمینوترنسفراز گلوتامیک-پیروویک ترانس آمیناز

ALP آنزیم کبدی – الکالن فسفاتاز قلیایی (ALP) الکالین

ACP اسید فسفاتاز

تیروتوپین TSH , تیری یدو تیروئین T3 , تیروکسین T4 هورمون های تیروئید

OB خون مخفی در مدفوع

Stool/E وجود انگل در مدفوع

SEMEN آزمایش اسپرم . اسپرموگرام

PCT تست بعد از مقاربت

FSH آزمایشات هورمونی فولیکول استیمولیتینگ

LH آزمایشات هورمونی لوتئیزین

T تستوسترون

PTH پارا تیروئید

Beta – HCG آزمایش خون بارداری

PSA آزمایشات پروستات

C.B.C آزمایشات روتین خون شامل هموگلوبین-Hb هماتوکریت-Hct شمارش گلبول قرمز و سفید و پلاکت-شمارش اریتروسیت-شمارش ترومبوسیت-اندیسهای سلولی- دیفرانسیاسیون